انواع متفاوتی از فیتینگ ها
( اتصالات ) وجود دارد که برای اهداف گوناگون کاربرد دارند اما همگی در یک مورد مشترک هستند و آن اینکه در مسیر لوله کشی ( piping ) هرگاه بخواهیم خط مستقیم را به هر سمت و سویی تغییر دهیم یکی از انواع فیتینگ ها یا همان اتصالات لازم خواهد شد،پس فیتینگ به انواع اتصالات در سیستم لوله کشی گفته میشود که در هنگام تغییر مسیر ها و یا انشعابگیری مورد استفاده قرار میگیرند

فیتینگ یکی از موارد مصرف اتصالات , برای ایجاد ورودی و خروجی رو مخازن ذخیره آب میباشد  فیتینگ مخزن برنجی که به جهت استفاده فراوان و ارتباط با سلامتی افراد لازم به ذکر است که اتصالات برنجی و اتصالات پلی اتیلن از نظر بهداشتی استانداردهای لازم را دارا و از نظر هزینه هم از اتصالات استیل به مراتب ارزانترند و در این میان اتصالات یا فیتینگ برنجی به دلیل آب بندی بهتر در صدر مصرف برای نصب به روی تانکر پلاستیکی که امروزه پرمصرف ترین انواع تانکر ذخیره آب خانگی هستند به کار میروند.

در این مقاله سعی داریم به بررسی یکی دیگر از اجزاء مورد نیاز و جانبی برای نصب مخازن بپردازیم، فیتینگ به انواع اتصالات در سیستم لوله کشی گفته می شود که در زمان تغییر مسیر ها و یا انشعاب گیری مورد استفاده قرار می گیرند.

تعریف دیگری نیز می توان از فیتینگ داشت که عبارت است از تجهیزات ابزار دقیق و کلیه تجهیزاتی که بر سر راه لوله کشی قرار می گیرند.

مواد اولیه فیتینگ

مواد اولیه تولید اتصالات آب و سیالات ( فیتینگ ) از انواع فلزات و پلیمرها تشکیل می شوند که پر مصرف ترین ها به ترتیب اتصالات برنجی، اتصالات استنلس استیل، اتصالات چدنی و در دسته پلیمرها، اتصالات پلی اتیلن یا تفلنی و اتصالات کامپوزیت می باشند.

انواع فیتینگ

فیتینگ انواع مختلفی دارد که با نام های  زانویی ها، خم ها، سه راهی ها، انشعاب ها، کاهنده ها، افزاینده های سطح، کوپلینگ ها، اولت ها و غیره شناخته می شوند.

انواع متفاوتی از فیتینگ ها ( اتصالات ) وجود دارد که برای اهداف گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند، اما همگی در یک مورد مشترک هستند و آن این است که در مسیر لوله کشی ( piping ) هرگاه بخواهیم خط مستقیم را به هر سمت و سویی تغییر دهیم یکی از انواع فیتینگ ها یا همان اتصالات لازم خواهد شد.

در این جا به بررسی برخی از انواع فیتینگ ها می پردازیم:

۱- مهره ماسوره

یکی از پرکاربردترین اتصلاتی که در لوله کشی مورد استفاده قرار می گیرد مهره ماسوره است. این فیتینگ سبب اتصال دو لوله به یکدیگر شده و دارای سر نر و مادگی است، به همین دلیل می تواند بر اساس نوع اتصال خود از هر طرف خود لوله را تبدیل به نر یا مادگی کند. از فیتینگ مهره و ماسوره برای اتصال لوله های PVC و مسی استفاده می شود.
۲- سر شیر :این نوع فیتینگ بسیار برای شما آشناست زیرا برای اتصال شلنگ با لوله آب زیاد از آن استفاده کرده اید. این نوع اتصال فقط دارای یک سر نر است که به لوله آب متصل شده و طرف دیگر آن وارد شلنگ آب می شود. شما می توانید سرشیر را در انواع جنس و سایز مختلف پیدا کنید و معمولا از نوع پلاستیکی و فلزی ساخته می شوند.

۳- کوپلینگ

کوپلینگ ها از جمله فیتینگ های بسیار کارآمد در لوله کشی هستند؛ زیرا آن ها می توانند دو لوله که دارای قطر مشابه هستند را به یکدیگر متصل کنند؛ همچنین از این اتصالات برای تعمیر مقطعی لوله استفاده می شود. شما می توانید به راحتی با استفاده از یک کوپلینگ به رفع نشتی لوله آب بپردازید.
کوپلینگ ها خود به دو دسته تقسیم می شوند:

کوپلینگ فشرده
کوپلینگ باریک

کوپلینگ فشرده به کمک لایه درزگیر خود دو طرف لوله ای که نشتی می کند را مهره موم و آب بندی می کند و کوپلینگ باریک به عنوان درزگیر در وسط لوله ترکیده شده قرار می گیرد.

۴- چهارراه های اتصال

فیتینگ های چهارراه از چهار طرف خود باز بوده و قابلیت اتصال چهار لوله به یکدیگر را دارند. اتصالات چهارراه می توانند از سه طرف خود به عنوان ورودی و از یک طرف خود به عنوان خروجی استفاده کنند یا می شود این اتصال را به صورت سه خروجی و یک ورودی مورد استفاده قرار داد.

از آنجا که فیتینگ چهارراه برای چهار لوله مورد استفاده قرار می گیرد، تحت فشار بسیار زیادی در مقایسه با سایر فیتینگ ها قرار دارد و به همین دلیل آن را به صورت یکپارچه می سازند.

۵- بوشن روپیچ توپیچ

فیتینگ بوشن از نوع روپیچ توپیچ همان طور که از نامش پیداست و در تصویر آن هم کاملا مشخص است، هم در درون خود دارای رزوه است و هم در بدنه خارجی خود دارای شیارهایی برای اتصال به لوله است، این نوع بوشن به عنوان کاهنده نیز در لوله کشی مورد استفاده قرار می گیرد و معمولا سری این نوع بوشن از نوع مادگی است.

۶-زانویی

فیتینگ زانویی از جمله اتصالاتی است که برای تغیر جهت لوله به کار برده می شود و اگر در لوله کشی آب ساختمان مورد استفاده قرار بگیرد به جریان آب کمک می کند تا در جهتی متفاوت حرکت کند.
فیتینگ زانویی در درجه های مختلف شامل ۲۲.۵، ۴۵ و ۹۰ درجه موجود هستند، یک نوع زانویی دیگر هم وجود دارد که به آن زانویی کاهنده می گویند، از این نوع زانویی زمانی استفاده می شود که قطر لوله ای که قرار است به لوله اصلی متصل شود، متفاوت باشد. فیتینگ زانویی در انواع جنس های فلزی، مسی و پلاستیکی مانند پلیکا ساخته می شود و سری زانویی بیشتر اوقات از نوع نر است.

۷- پوشش مکانیکی

با کمک این نوع فیتینگ می توان دو نوع لوله را به یکدیگر متصل نمود. این نوع فیتینگ اتصال دو لوله را بسیار راحت تر می کنند، فقط کافی است تا با کمک پیچ گوشتی پیچ های دور بدنه پوشش مکانیکی را سفت کنید.

در درون لایه داخلی فلزی فیتینگ پوشش مکانیکی لایه رزین قرار دارد، زمانی که پوشش مکانیکی سفت می شود رزین داخل آن باعث آب بندی لوله می شود، به همین دلیل می توان از این نوع فیتینگ به منظور تعمیر لوله کشی نیز استفاده کرد.

۸- مغزی

فیتینگ مغزی یکی از اتصالات کوچک اما پرکاربرد است که به جای اتصال دو لوله دو فیتینگ را به یکدیگر متصل می کند. مغزی ها معمولاً تنوع جنس دارند و در انواع مغزی پلاستیکی، استیل، گالوانیزه و مسی تهیه و تولید می شوند. سری مغزی ها از نوع نر بوده و در عرض های متنوع موجود هستند.

۹- توپی و سرپوش

توپی و سرپوش هر دو برای بستن ورودی سر لوله در مواقع ساخت و تعمیر به کار می روند و تنها تفاوت این دو فیتینگ این است که توپی مادگی است در حالی که سری سرپوش از نوع نر می باشد. توپی و سرپوش به صورت رزوه ای هستند و در جنس های مختلف از جمله فلزی، پلاستیکی و رزینی ساخته می شوند .فیتینگ توپی و سرپوش را می توان از طریق جوش دادن، لحیم کردن، چسباندن یا پیچاندن به لوله متصل نمود.

۱۰- کاهنده

فیتینگ کاهنده باعث کاهش شدت جریان مایع در لوله می شود به همین دلیل به این نوع اتصال کاهنده می گویند، فیتینگ کاهنده به دو صورت وجود دارد: کاهنده های هم مرکز یا متقارن و کاهنده های گریز از مرکز یا غیر متقارن.

کاهنده های متقارن شکل مخروطی مانند دارند و دو لوله با قطرهای همسان را به یکدیگر اتصال می دهند. ولی کاهنده های غیر متقارن شکل ناقوس مانند دارند که برای اتصال دو لوله با قطر غیر همسان مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع فیتینگ همچنین مانع از تشکیل حباب های هوا در لوله می شوند.

۱۱- سه راهی

فیتینگ سه راهی دارای یک ورودی و دو خروجی است و شکل آن شبیه حرف T می باشد. این نوع فیتینگ در سایزهای مختلف به منظور استفاده برای لوله های مختلف وجود دارد و در مقایسه با فیتینگ چهارراه بسیار بادوام تر است.

۱۲- قطعه اتصال یا رابط

قطعات اتصال یا رابط ها می توانند از نوع نر یا مادگی باشند و شاید در نظر اول آن ها را مشابه کوپلینگ ها بدانید اما این نوع فیتینگ با کوپلینگ تفاوت های زیادی دارند، از جمله این که قطعات اتصال یا رابط را می توان به راحتی باز کرد و همین ویژگی سبب می شود تا به راحتی از آن ها استفاده کرد.

اما کوپلینگ ها به سختی باز می شوند و در مواقعی که نیاز به باز کردن آن ها داشته باشیم باید حتما آن ها را برش دهیم. رابط ها از سه بخش مهره، نر و مادگی می باشد و مهره نقش اتصال دهنده نر و مادگی در آن را به عهده دارد.

۱۳- شیر تنظیم جریان

شیرهای تنظیم جریان میزان جریان مایع را تنظیم می کنند و دارای مدل های مختلفی هستند که شامل شیرهای کنترل، شیرهای جدا کننده و شیرهای یک طرفه هستند. شیرهای یک طرفه به مایع اجازه می دهند تا فقط در یک مسیر حرکت کند و بیشتر برای امور زهکشی از آن ها استفاده می شود.

شیرهای جداکننده در مواقعی که سیستم لوله کشی نیاز به تعمیر یا سرویس داشته باشد یک بخش از سیستم لوله کشی را از بخش های دیگر آن جدا می کند. شیرهای کنترل میزان فشار و مقدار مایع را اندازه می گیرند و از آن جا که احتمال خراب شدن این نوع شیر از شیرهای دیگر بیشتر است باید به طور مرتب چک شود. شیرهای کنترل معمولا در نزدیکی شیرهای جداکننده نصب می شوند.

۱۴- اتصال وای

این نوع فیتینگ به نام وای شناخته می شود زیرا شبیه حرف Y انگلیسی است. از فیتینگ وای برای اتصال سه لوله به یکدیگر استفاده می شود. در صورت استفاده از اتصالات وای لوله ها می توانند ارتفاع خود را تغیر داده و به مسیرهای مختلف آب یا فاضلاب تقسیم شوند.