به قطعات فلزی گفته می شود که از آلیاژهای مس و روی یا سایر عناصر تشکیل شده اند. این قطعات دارای خواص مکانیکی، حرارتی، الکتریکی و شیمیایی مناسبی هستند که در صنایع مختلف مانند ساختمان، لوله کشی، برق، الکترونیک، خودروسازی و هوافضا کاربرد دارند.
برای ساخت قطعات برنجی، ابتدا مواد اولیه آن در یک کوره ذوب می شوند و سپس به شکل های مختلف ریخته گری، فورج، پرس گرم یا سرد، استامپینگ، رولینگ و چرخش تبدیل می شوند. در نهایت با عملیات حرارتی و سطحی خواص فلز بهبود یافته و آماده استفاده می شود.
برخی از نمونه های قطعات برنجی عبارتند از:
شیرآلات: شیرآلات برنجی برای کنترل جریان آب، گاز، بخار و سایر مایعات در لوله ها استفاده می شوند. این شیرآلات دارای طول عمر بالا، ضد زنگ و ضد باکتری هستند.
اتصالات لوله: اتصالات لوله برنجی برای اتصال لوله های پنج لایه، فولادی، پلاستیکی و غیره به یکدیگر یا به دستگاه های مختلف استفاده می شوند. این اتصالات دارای استحکام بالا، نفوذپذیری کم و قابل جوشکاری هستند.
قطعات الکترونیک: قطعات الکترونیک برنجی برای ساخت تجهیزات الکترونیک مانند ترانسفورماتور، رله، سوئیچ، کانکتور و غیره استفاده می شوند. این قطعات دارای خاصیت رسانای الکترسینه بالا، مقاوم در برابر سایش و خوردگی هستند.
برنج آلیاژی از فلزات مس و روی است که نسبت آنها، نوع آلیاژ برنج را تعیین میکند. برنج با رنگ زردِ شبیه به طلا دیده میشود و در برابر کدر شدن و لک شدن مقاوم است و به سادگی اکسید نمیشود. این فلز به دلیل مصارف خاص و شکل و رنگ آن، در مکانهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد.
در زمانی که مردم با فلز روی آشنا نبودند، با ذوب مس و ترکیب کالامین (سنگ معدن روی) برنج را تهیه میکردند. بهطور کلی، برنج چکش خوارتر از مس و روی است و دمای ذوب آن بین ۹۰۰ تا ۹۴۰ درجه سانتیگراد قرار دارد. البته با تغییر نسبت مس به روی، میتوان سختی و نرمی آلیاژ را تغییر داد.
امروزه حدود ۹۰ درصد از فلزات برنجی بازیافت میشوند، زیرا فلز برنج دارای خواص مغناطیسی پایینی است و معمولا به راحتی از فلزات دیگر جدا میشود. بنابراین، برنج جدا شده را میتوان دوباره بازیافت کرد.
چگالی متوسط برنج، ۸.۴ گرم بر سانتیمتر مکعب است.